صنعت سیمان کشور سرحال نیست
۱۳:۱۳ | ۱۳۹۹/۰۶/۱۶
به گزارش اخبار ساختمان، هرچند تولیدکنندگان این صنعت در سال‌های گذشته نقش مهمی در بازسازی داخل و کشورهای همسایه به ویژه عراق و افغانستان داشته‌اند اما حالا چندان سرحال نیستند و از اعمال برخی دیدگاه‌های سرکوب‌کننده گلایه مندند.
علی محمد بُد یکی از کارشناسان با سابقه صنعت سیمان معتقد است سرکوب قیمت سیمان به بهانه کنترل قیمت مسکن در نهایت به ضرر مردم خواهد شد و باعث کاهش تولید و در نتیجه بازگشت به روزهای سهمیه‌بندی سیمان می‌شود.
به گفته وی، سهم سیمان در هر مترمربع ساخت‌وساز فقط ۳۰ هزار تومان است درحالی که متوسط قیمت ملک در تهران حدود ۲۰ میلیون تومان است.
به تازگی رفت و برگشت هایی در مورد افزایش قیمت سیمان در کشور اتفاق افتاد به طوری که ابتدا شاهد رشد ۲۵ تا ۳۰ درصدی قیمت‌های مصوب بودیم ولی با مخالفت دولت، در نهایت مجوز افزایش ۲۰ درصدی قیمت به تولیدکنندگان داده شد. چرا این اتفاق افتاد؟
دولت حداقل افزایش قیمت یعنی ۲۰ درصد را به سیمانی‌ها داده است و دیگر از این کمتر نمی‌شود. زیرا هزینه‌های تولید نسبت به سال قبل افزایش داشته است. البته سیمانی‌ها به دنبال این بودند که هر سه ماه یکبار بتوانند قیمت تولیداتشان را تعدیل کنند ولی با توجه به جو موجود سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بعید است که این مسئله عملی شود.
مصوبه افزایش ۲۰ درصدی قیمت سیمان، هزینه‌های تولید کارخانجات را تا چه میزان پوشش می‌دهد؟
هزینه تولید بیش از ۲۰ درصد رشد داشته، دستمزد کارگران حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد افزایش داشته، قطعات مصرفی کارخانجات نیز آن بخش که با ارز در ارتباط بوده بیش از ۱۰۰ درصد رشد قیمت داشته و داخلی‌ها نیز ۳۵ تا ۴۰ درصد افزایش داشته است. حمل‌ونقل خاک معدن تا کارخانه نیز ۳۵ تا ۴۰ درصد گران‌تر شده است. اگر با توجه به تورم فعلی می‌توانستیم مصوبه افزایش قیمت ۳۵ درصدی را دریافت کنیم هزینه‌های تولید پوشش داده می‌شد و هزینه تولید و فروش متعادل می‌شدند. مصوبه‌ای که برای افزایش قیمت سیمان صادر شده پایین‌تر از قیمت تمام شده محصول است البته باید به این موضوع نیز توجه کنیم که صنعت سیمان نیازمند بازسازی و نوسازی است و باید به روزرسانی شود اما با قیمت‌های فعلی امکان این‌کار وجود ندارد.
مذاکرات تولیدکنندگان سیمان برای تصمیم‌گیری درباره تعدیل قیمت تولیدات به کجا رسیده است؟
انجمن سیمان و تولیدکنندگان به دنبال دریافت مصوبه افزایش قیمت محصولات هستند تا در مذاکره با دولت و سازمان حمایت بتوانند مجوز رشد قیمت را بگیرند ولی به نظر می‌رسد شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی اجازه این کار را نخواهند داد.
قیمت ۳۰۰ تومانی هر کیلو سیمان تا چه میزان متاثر از فرسودگی خطوط تولید و بهره‌وری پایین کارخانه‌ها است؟
بهره‌وری مؤثر است و البته کارخانجات به دلیل انجام نشدن تعمیرات نمی‌توانند با ظرفیت مناسب فعال باشند قطعا ما دیگر مانند قبل با مازاد تولید روبه‌رو نخواهیم بود. ظرفیت تولید ممکن است ۸۰ میلیون تن باشد ولی تولید عملی به ۶۰ میلیون تن نخواهد رسید به دلیل اینکه بازسازی و نوسازی کارخانه‌ها انجام نشده است اگر روش فعلی قیمت‌گذاری ادامه یابد به‌تدریج تولید از تقاضا کمتر خواهد شد و در نتیجه توزیع سیمان دوباره حواله‌ای خواهد شد.
چرا در طول سال‌های قبل بازسازی کارخانه‌ها انجام نشده است؟ آیا آن زمان هم کارخانه‌ها با مشکل قیمت‌گذاری پایین تولیدات روبه‌رو بودند؟
امکان‌پذیر نبود و از درآمد حاصل از تولید نمی‌توانستیم هزینه نوسازی را تأمین کنیم.
درحال‌حاضر قیمت هر تن سیمان در هیچ‌جای دنیا کمتر از ۵۰ دلار نیست درحالی که در ایران یک کیلو سیمان به قمیت ۳۰۰تومان فروخته می‌شود. حتی هندوانه هم کیلویی ۳هزار تومان است، یعنی از سیمان گران‌ترفروخته می‌شود.
به هر حال سیمانی‌ها همیشه که زیان‌ده نبوده‌اند، چرا تولیدکنندگان برای نوسازی کارخانه‌ها هزینه نکرده‌اند؟
ببینید ما یک سود حسابداری داریم و یک سود حسابداری مدیریت، وقتی سود می‌کنیم که هر کالا را با قیمت خرید در حساب‌ها ذکر می‌کنیم ممکن است در دفاتر سود را نشان دهد به عبارتی دیگر اگر فردی خانه‌اش را با قیمت A تومان خریده باشد و حالا آن را با قیمت A+۲ تومان بفروشد نمی‌تواند خانه‌ای جدید با این شرایط بخرد، این نامش سود نیست. سود حسابداری را نباید مدنظر قرار داد.
پس شما معتقدید که در طول سال‌های گذشته همواره قیمت‌گذاری سیمان طوری نبوده که امکان نوسازی را به کارخانه‌داران بدهد؟
بله، همین طور است، در دنیا رابطه قیمت سیمان به فولاد یک به هفت است، در ایران اگر قیمت هر تن سیمان را معادل ۶۰ دلار در نظر بگیریم و حدود ۲۵ دلار بابت یارانه انرژی و... تعیین کنیم، دیگر نباید در قیمت باقی‌مانده سیمان به نرخ جهانی اختلافی داشته باشیم. اما این طور نیست به فرض اگر قیمت سیمان را حتی تنی ۲۵ دلار در نظر بگیریم قیمت هر تن از این محصول حدود ۵۰۰ هزار تومان خواهد بود در حالی که سیمان در داخل با قیمت ۲۵۰ هزار تومان عرضه می‌شود. پس تولید داخلی را نابود می‌کنند.
اگر قیمت‌گذاری‌ها درست نباشد و تعادل وجود نداشته باشد اتفاقی که برای نرخ ارز افتاده برای سیمان نیز می‌افتد، یعنی سال‌ها نگه داشته می‌شود و یکباره جهش می‌یابد. وقتی سیمان تنی یک میلیون تومان شود، دست‌اندرکاران متوجه اشتباه قیمت‌گذاری خواهند شد. حالا در مورد فولاد به دلیل اینکه به بازارهای جهانی وصل بوده قیمت‌گذاری اصلاح شد ولی چون سیمان به قیمت جهانی وصل نیست، نابود می‌شود.
درحال‌حاضر چقدر از ظرفیت تولید صنعت سیمان فعال است و تولید در چه وضعیتی قرار دارد؟
با توجه به افزایش هزینه حمل‌ونقل، کارخانجاتی که در نقاط دور از برخی از بازارها واقع شده‌اند نمی‌توانند محصولات‌شان را با قیمت مناسب به بازارها برسانند. در بازارهای فعلی، کارخانجات دیگر تخفیفی برای فروش سیمان نمی‌دهند و به سمت نقدفروشی رفته‌اند. یعنی کم‌کم داریم به سمتی حرکت می‌کنیم که دوباره سهمیه‌بندی انجام شود.
درحال‌حاضر چند درصد ظرفیت کارخانه‌های سیمان فعال است؟
حدود ۶۵ تا ۷۰ درصد ظرفیت کارخانه‌ها فعال است، یک زمانی با ۱۰۰ درصد ظرفیت تولید می‌کردیم ولی حالا دیگر نمی‌توانیم.
وضعیت اجرای طرح‌های جدید سیمانی به چه صورت است؟
حدود پنج یا ۶ کارخانه جدید سیمانی در کشور داریم که مراحل مختلف از‌جمله گشایش اعتبار را پشت سر گذاشته‌اند ولی تولید در شرایط فعلی برایشان مقرون به صرفه نیست و به همین دلیل متوقف مانده‌اند. ظرفیت این کارخانه‌ها حدود پنج تا ۶ میلیون تن است. البته کارخانه‌های فعلی نیز پولی برای اجرای طرح‌های توسعه‌ای و افزایش ظرفیت خود ندارند. در عین حال طرح‌های زیست محیطی، صرفه‌جویی انرژی، بهینه‌سازی آلودگی هوا، سوخت، برق و سلامت و نگهداری کارخانه‌ها نیز روی زمین مانده و اجرایی نشده‌اند.
وضعیت صادرات به چه صورت است؟
اوضاع صادرات بد نیست به هر حال نرخ ارز بالا رفته و سود شرکت‌های صادراتی بالا رفته است و هزینه سیمان صادراتی خود را به دلار دریافت می‌کنند.
عمده صادرات سیمان به کدام کشورها است؟ همچنان به عراق و افغانستان صادرات داریم یا با توجه به ساخت کارخانه‌های سیمان در عراق، صادرات ما به این کشور کاهش داشته و بازارهای جایگزین پیدا کرده ایم؟
به افغانستان صادرات داریم ولی به عراق خیلی نیست، به چین و هند، بنگلادش و حتی افریقا نیز صادرات داریم. قیمت داخلی پایین است و نرخ دلار نیز بالا رفته است. در این شرایط صادرات صرفه بیشتری نسبت به فروش در داخل دارد.
قیمت سیمان صادراتی به کشورهای افریقایی چطور است؟
این کشورها هم مالیات و عوارض خاص خود را اعمال می‌کنند.
مجلسی‌ها با هدف کنترل قیمت مسکن، بحث کنترل قیمت سیمان و فولاد را پیگیر شده‌اند، در حالی که شما معتقدید سرکوب قیمت‌ها باعث کاهش تولیدات می‌شود و در نهایت به ضرر مردم خواهد بود؟
درحال‌حاضر متوسط قیمت مسکن متری ۲۰ میلیون تومان است. در ساخت هر متر مربع ساختمان ۲ پاکت ۵۰ کیلویی سیمان مصرف می‌شود. اگر فرض کنیم هر پاکت سیمان درنهایت با احتساب هزینه حمل و... با قمت ۱۵ هزار تومان به‌دست مصرف‌کننده برسد، برای ساخت هر متر مربع ساختمان حدود ۳۰ هزار تومان سیمان مصرف خواهد شد. به این ترتیب سیمان سهم چندانی در قیمت تمام شده ملک ندارد.
الگوی مصرف سیمان به دلیل قیمت پایین این محصول تغییر کرده و کارگران حتی سیمان را با خاک مخلوط کرده و به جای مصالح دیگر از آن استفاده می‌کنند. به این ترتیب یارانه‌ای که بابت انرژی و سوخت مصرفی در کارخانه‌های سیمان صرف می‌شود، با مصرف نادرست این محصول به راحتی از بین می‌رود.
ولی سیمان در قیمت ساختمان تأثیر روانی دارد...
بله همین طور است، ولی باید قیمت را ببینیم. یک زمانی مثالی می‌زدند و می‌گفتند یک فرد با سواد روی ورق نوشت مار و یک شخص بی‌سواد هم تصویر مار را نقاشی کرد. در نهایت آن فرد باسواد را تنبیه کردند و گفتند تو اشتباه نوشته ای.
حال اگر به جو روانی قیمت سیمان نیز با این دید نگاه شود به اشتباه قیمت را سرکوب خواهند کرد. در مورد قیمت تولید و فروش سیمان باید پژوهش صورت گیرد، مرکز پژوهش‌های مجلس می‌تواند این کار را انجام دهد و نتایج آن را به نمایندگان ارائه کند. دلیل رشد قیمت مسکن به مشکلات رشد نقدینگی، بالا رفتن پایه پولی و بازار مالی کشور مربوط می‌شود، نمی‌توان گفت در شرایطی که قیمت جهانی سیمان تنی ۶۰ تا ۷۰ دلار است قیمت سیمان در ایران باید تنی ۱۰ دلار باشد، نمی‌توانیم بگوییم دنیا در قیمت‌گذاری سیمان درست عمل می‌کند و ما اشتباه می‌کنیم.
سیمان و فولاد با یکدیگر ارتباط دارند، هم از نظر میزان سرمایه‌گذاری، میزان ارزبری، هزینه کارگر و.... وقتی فولاد داخلی تنی ۴۰۰ دلار است قیمت سیمان نیز باید ۶۰ دلار باشد. درحال‌حاضر قیمت فولاد صادراتی تنی ۴۰۰ دلار است اما قیمت سیمان واقعی نیست.
قیمت پایین سیمان در داخل چه تاثیری بر نرخ‌های صادراتی این محصول دارد؟
وقتی قیمت داخلی پایین باشد، نرخ پایه صادراتی نیز افت می‌کند. درحال‌حاضر سیمان با قیمت پایین به افغانستان صادر می‌شود هرچند با توجه به رشد نرخ ارز، باز هم صادرات با این قیمت‌ها به صرفه است. افغان‌ها در ایران زندگی می‌کنند و از نرخ سیمان در کشورمان باخبرند. در نتیجه قیمت صادراتی ما به افغانستان بالا نیست به طوری که هر تن سیمان ایران با قیمت ۱۸، ۱۹ یا ۲۰ دلار به افغانستان صادر می‌شود.
درحال‌حاضر محدودیتی در صادرات سیمان وجود ندارد؟
خیر محدودیتی نداریم، البته مشکلاتی مانند انتقال ارز و حمل‌ونقل وجود دارد. سال گذشته حدود ۲۰ درصد سیمان تولید کشور صادر شد. درحال‌حاضر با مشکلاتی در زمینه حمل‌ونقل سیمان صادراتی روبه‌رو هستیم. فاصله کارخانجات از بنادر نیز مهم است، کارخانه‌هایی که نزدیک مرز هستند نسبت به سایر کارخانه‌ها میزان صادرات بیشتری دارند، مثلا کارخانه سیمان خوزستان یا زابل یا ساروج بوشهر امکان صادرات بهتری دارند.
شاید توجیه مجلسی‌ها این است که کارخانه‌های سیمان از طریق صادرات می‌توانند منابع مالی مناسب را کسب کنند و در مقابل، باید قیمت فروش داخلی خود را پایین نگه دارند. نظر شما چیست؟
این‌طور نیست، کارخانه سیمانی که نزدیک مرز واقع شده می‌تواند محصولش را صادر کند ولی مثلا از کارخانه سیمان تهران، حمل‌ونقل سیمان برای صادرات به صرفه نخواهد بود کرایه حمل به اندازه قیمت سیمان در می‌آید. بیشتر کارخانه‌های سیمان در زمان ساخت، نگاه تأمین نیاز داخلی داشته‌اند و برای صادرات ایجاد نشده‌اند.
روزگار معدن
